De kracht van ‘sorry’
Verhaaltje van lang geleden. Ik sta op mijn blote voeten in de keuken achter mijn kersverse echtgenoot. Hij doet een stap naar achteren: vol met zijn zware schoen op mijn tenen. Au! En dan ontspint zich de volgende dialoog:
– Au, dat doet zeer!
– Ja, wie gaat er nou ook achter me staan?
– Ik! Je stond op mijn tenen, waarom zeg je geen ‘sorry’?
– Maar ik deed het toch niet expres?
– Daar gaat het niet om, je hebt me pijn gedaan, dus dan hoor je ‘sorry’ te zeggen!
– Hoezo moet ík ‘sorry’ zeggen, jíj moet ‘sorry’ zeggen omdat je achter me ging staan zonder dat ik je hoorde!
– Ja maar jíj hebt geen pijn en ik wel, en dat komt door jou…
– Maar ik wist helemaal niet dat je er stond en ik heb het per ongeluk gedaan, dus…
– En toch wil ik dat je ‘sorry’ zegt!
– Je kan wel zoveel willen!
En zo gaat het nog een tijdje door. Best wel lachwekkend om dit zo terug te lezen. Komisch intermezzo voor twee personen, kan zo in een kluchtig toneelstuk op de planken.
Maar wat er tussen ons gebeurde, was helemaal niet lachwekkend.
Au!
Eerst was ik verbouwereerd. Je zegt toch ‘sorry’ als je iemand pijn doet: hoe kan iemand dat nou niet snappen? Zo heb ik het in ieder geval van huis uit meegekregen: verantwoordelijkheid nemen voor wat je doet en de consequenties aanvaarden.
Toen werd ik verdrietig en boos tegelijk. Ik voelde me niet serieus genomen en onrechtvaardig behandeld. Iemand pijn doen en dan ook nog eens zeggen dat het zijn eigen schuld is, dat doe je toch niet?
Natuurlijk snapte ik best wel dat hij het niet expres deed, maar toch, ook dan wil ik wel erkenning voor het feit dat ik pijn heb. En als ik die erkenning dan niet zomaar krijg, ga ik er vol in en ‘sorry’ eisen. Voor je het weet heb je ruzie en ga je nare dingen terug doen.
We hadden hier samen iets uit te zoeken, dat was duidelijk.
Over schuld en erkenning
Of je iets nou expres of per ongeluk doet, bewust of onbewust, in gevallen zoals deze is er altijd sprake van een dader en een slachtoffer. En daarmee van schuld. Grote woorden misschien als het over iets kleins of schijnbaar onbenulligs gaat als op iemands tenen staan, maar ze zijn wél waar.
Schuld zorgt voor een verstoring van de balans in geven en nemen tussen mensen. Deze balans moet worden hersteld voordat je weer samen verder kunt. Dat vraagt om erkenning van wat er is gebeurd en van je aandeel daarin. Iets simpels als welgemeend ‘sorry’ zeggen is daarin ongelofelijk krachtig.
Als je die erkenning niet geeft en geen verantwoordelijkheid neemt voor wat je hebt gedaan, gaat iemand eenzijdig zelf de balans herstellen, bijvoorbeeld door iets terug te doen wat nog een graadje erger is. Een goed recept voor escalatie, waar uiteindelijk alleen maar verliezers uit komen. Je gaat samen de vernieling in.
‘Sorry’ in organisaties
Ook in organisaties stappen mensen regelmatig op elkaars tenen. Letterlijk en figuurlijk. Bewust of onbewust, per ongeluk of expres. Als je niets doet met de pijn die dat veroorzaakt, heb je zó gedoe in je organisatie. Mensen voelen zich dan niet gezien en niet erkend. Ze worden en blijven boos of verongelijkt, gaan op een andere manier hun gelijk halen of wraak nemen. Of haken af en worden cynisch.
Je ziet in dit soort situaties dat het vaak van kwaad tot erger gaat. De incidenten stapelen zich op, je krijgt vlek op vlek. Elke nieuwe gebeurtenis wordt gezien in het licht van de eerdere nare ervaring. ‘Zie je wel, hij is erop uit om me pootje te lichten’. Of ‘zie je wel, ze denkt alleen aan zichzelf’. Het werkt als langzaam gif in je organisatie.
Het recept om te voorkomen dat de boel escaleert, begint met het erkennen van wat er is. Niet verdedigen, niet wegmoffelen, geen ‘ja-maar’ aanvoeren. Toegeven dat je iets niet goed hebt gezien, uitspreken dat je begrijpt dat iemand ergens de balen van heeft.
Dat vraagt van beide partijen dat ze verantwoordelijkheid nemen. Zowel degene die op iemands tenen gaat staan, als degene met de zere tenen. Want als die laatste niet laat weten waar hij of zij last van heeft, wordt het alleen maar moeilijker.
Dus laat het nooit zomaar passeren, doe er wat mee. Hoe sneller je erbij bent, hoe beter: dat voorkomt veel gedoe. En als je het nou toch al een tijdje hebt laten doorsukkelen? Steek je kop niet in het zand, kom in actie en ga het gesprek aan.
‘Sorry’ – of hoe het ook had kunnen gaan
– Au! Dat doet zeer!
– O jee, sorry! Ik wist niet dat je achter me stond. Gaat het een beetje?
– Ja, gaat wel weer. En sorry hoor, je hebt natuurlijk ook geen ogen in je achterhoofd…
Kusje erop, klaar.